Jednym z pytań egzaminacyjnych jakie pojawia się podczas stwierdzania kwalifikacji osób kierownictwa i dozoru jest:

Jakie wyróżniamy osoby wykonujące czynności specjalistyczne w ruchu zakładu górniczego?

W dzisiejszym wpisie rozwinę ten temat bardziej szczegółowo. Oczywiście odpowiedzi należy szukać w Ustawie Prawo Geologiczne i Górnicze.

W podziemnych zakładach górniczych

Osobami wykonującymi czynności specjalistyczne w ruchu zakładu górniczego są:
– górnik strzałowy,
– wydawca środków strzałowych,
– sygnalista szybowy,
– maszynista maszyn wyciągowych,
– rewident urządzeń wyciągowych,
– operator maszyn do robót strzałowych oraz pojazdów do przewozu osób lub środków strzałowych pod ziemią,
– maszynista: lokomotyw pod ziemią, kolejek podwieszanych pod ziemią lub kolejek spągowych pod ziemią,
– rewident urządzeń systemów łączności, alarmowania i bezpieczeństwa,
– elektromonter maszyn i urządzeń elektrycznych o napięciu do 1 kV pod ziemią,
– elektromonter maszyn i urządzeń elektrycznych o napięciu powyżej 1 kV pod ziemią;

W odkrywkowych zakładach górniczych

Osobami wykonującymi czynności specjalistyczne w ruchu zakładu górniczego są:
– strzałowy,
– wydawca środków strzałowych;

W zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, w zakładach wykonujących roboty geologiczne w ramach poszukiwania i rozpoznawania kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla oraz w zakładach górniczych prowadzących podziemne składowanie dwutlenku węgla

Osobami wykonującymi czynności specjalistyczne w ruchu zakładu górniczego są:
– strzałowy,
– wydawca środków strzałowych,
– operator agregatów cementacyjnych, zasobników oraz urządzeń do intensyfikacji wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego albo składowania dwutlenku węgla,
– elektromonter maszyn i urządzeń elektrycznych o napięciu do 1 kV,
– elektromonter maszyn i urządzeń elektrycznych o napięciu powyżej 1 kV.

Kto może wykonywać czynności specjalistyczne w ruchu ZG?

Przede wszystkim osoba taka musi ukończyć szkołę:
– ponadpodstawową lub ponadgimnazjalną dającą wykształcenie średnie lub średnie branżowe albo
– ponadpodstawową i posiadać tytuł zawodowy, albo
– ponadgimnazjalną lub ponadpodstawową i posiadania kwalifikacji w zawodzie;
Następnie przepisy wymagają odbycie praktyki zawodowej w ruchu zakładu górniczego oraz posiadanie aktualnego zaświadczenia o odbyciu kursu specjalistycznego odpowiedniego dla danej czynności specjalistycznej.
Ponadto przepisy narzucają minimalny wiek osób, które mają wykonywać czynności specjalistyczne.

Długość praktyki, rodzaj kursu specjalistycznego i minimalny wiek określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2016 roku w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego (strona 53, 54, 55).

Przykład

1. Aby zostać górnikiem strzałowym w ruchu podziemnego zakładu górniczego należy mieć:
– 5 lat pracy pod ziemią w ruchu podziemnego zakładu górniczego, w tym 2 lata pracy w charakterze górnika w oddziale, w którym są wykonywane roboty strzałowe,
– podstawowy kurs specjalistyczny techniki strzałowej w zakresie metod strzelania, a następnie w okresie 5 lat od ukończenia tego kursu należy odbyć uzupełniający kurs specjalistyczny techniki strzałowej w zakresie metod strzelania (powtarzany co 5 lat),
– ukończone 24 lata.

W przypadku elektromonterów rozporządzenie wymaga dodatkowo posiadania kwalifikacji elektromontera.

Ponadto osoby wykonujące czynności specjalistyczne takie jak:
– sygnalista szybowy,
– maszynista maszyn wyciągowych,
– rewident urządzeń wyciągowych,
– operator maszyn do robót strzałowych oraz pojazdów do przewozu osób lub środków strzałowych pod ziemią,
– maszynista: lokomotyw pod ziemią, kolejek podwieszanych pod ziemią lub kolejek spągowych pod ziemią,
– rewident urządzeń systemów łączności, alarmowania i bezpieczeństwa,
– elektromonter maszyn i urządzeń elektrycznych o napięciu do 1 kV pod ziemią,
– elektromonter maszyn i urządzeń elektrycznych o napięciu powyżej 1 kV pod ziemią;
– operator agregatów cementacyjnych, zasobników oraz urządzeń do intensyfikacji wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego albo składowania dwutlenku węgla,
– elektromonter maszyn i urządzeń elektrycznych o napięciu do 1 kV,
– elektromonter maszyn i urządzeń elektrycznych o napięciu powyżej 1 kV,
muszą posiadać aktualne orzeczenie psychologiczne wydawane na podstawie wyniku badań psychologicznych prowadzonych w ramach służby medycyny pracy.

Natomiast w przypadku osób wykonujących czynności:
– górnik strzałowy,
– wydawca środków strzałowych,
– strzałowy,
muszą one posiadać aktualne orzeczenie lekarskie i psychologiczne stwierdzające brak zaburzeń psychicznych, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, oraz istotnych zaburzeń funkcjonowania psychologicznego,

Co jeszcze?

Bardzo ważne jest również aby pamiętać, że stanowiska:
– górnika strzałowego,
– wydawcy środków strzałowych,
– strzałowego,
są to czynności związane z używanie materiałów wybuchowych do użytku cywilnego. Więc każdy przedsiębiorca, oprócz wymienionych wyżej wymagań, powinien pamiętać, że aby umożliwić dostęp do materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego osobom wykonującym te czynności specjalistyczne, musi wymagać od danej osoby dowodu na to, że:
– nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne przeciwko bezpieczeństwu państwa, porządkowi publicznemu, życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu;
– posiada nienaganną opinię wydaną przez komendanta powiatowego (miejskiego) Policji właściwego dla miejsca zamieszkania.

Ponadto osoby te mają obowiązek co 3 lata przedłożyć przedsiębiorcy:
– zaświadczenie albo oświadczenie o niekaralności;
– nienaganną opinię wydaną przez komendanta powiatowego (miejskiego) Policji właściwego dla miejsca zamieszkania.

Aby móc powierzyć wykonywanie czynności specjalistycznych w ruchu zakładu górniczego, pracodawca ma obowiązek sprawdzenia spełnienia przez kandydata wyżej opisanych wymagań. Oczywiście pracodawca nie robi tego osobiście, tylko ma od tego osoby kierownictwa i dozoru ruchu, które są odpowiedzialne za weryfikację i dopuszczenie pracowników do pracy w ruchu ZG.

Kto prowadzi kursy specjalistyczne?

Ustawa mówi, że szkolenie osób wykonujących czynności specjalistyczne w ruchu zakładu górniczego odbywa się na podstawie programów szkolenia zatwierdzanych, w drodze decyzji, przez właściwe organy nadzoru górniczego.
Czyli aby móc prowadzić kursy specjalistyczne należy sporządzić odpowiedni program szkolenia, a następnie uzyskać decyzję okręgowego urzędu górniczego zatwierdzającą ten program. OUG może odmówić zatwierdzenia programu. Odmowa zatwierdzenia następuje, jeżeli program szkolenia nie zapewnia przekazania osobom szkolonym niezbędnych informacji dotyczących prawidłowego wykonywania czynności specjalistycznych w ruchu zakładu górniczego.

Oczywiście kursy takie prowadzą różne ośrodki szkolenia w całej Polsce. Pracodawcy korzystający z usług takich ośrodków powinni, przed wysłaniem na określony kurs specjalistyczny swoich pracowników, sprawdzić czy dany ośrodek ma zatwierdzony przez właściwy OUG program szkolenia. Bez tego dokumentu kurs jest nieważny.

Podsumowanie

Opisane w tym artykule wymagania mogą się Wam przydać nie tylko w trakcie egzaminów stwierdzających kwalifikacje, ale są one bardzo istotne w codziennej pracy. Bardzo często bywa tak, że osoby wykonujące czynności specjalistyczne są zatrudniane przez podmioty wykonujące różnego rodzaju usługi w ruchu naszego zakładu górniczego (np: strzałowy, wydawca środków strzałowych). Dlatego bardzo ważne jest, przy dopuszczaniu do pracy takich osób, aby sprawdzić czy spełniają one wszystkie opisane w tym artykule wymagania, które wynikają z przepisów polskiego prawa.

Jeśli nie będzie spełniony jakikolwiek z wyżej opisanych warunków, a pracownik zostanie dopuszczony do pracy w kopalni, to odpowiedzialność spadnie na osobę, która dopuściła do pracy w ruchu zakładu górniczego tego człowieka.

Powiązane wpisy
1. Z czego przygotowałeś się do egzaminu?
2. Odpowiedzialność osób dozoru.
3. Podmiot zewnętrzny w ruchu zakładu górniczego.
4. Jak odpowiadać na pytania w trakcie egzaminu?
5. Pytania egzaminacyjne.