Jak zostać sztygarem w kopalni podziemnej? ARTYKUŁ ARCHIWALNY

Co należy zrobić żeby zacząć pracować jako sztygar w kopalni podziemnej? Co się z tym wiąże i jakie trzeba spełnić wymagania aby móc wykonywać ten jak by nie było ciężki i odpowiedzialny zawód?

W związku z tym, że w 2016 roku uległa zmianie ustawa PGiG oraz wydano nowe Rozporządzenie w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego, poniższy artykuł jest już nieaktualny. Jednak zostawiam go dla potomnych aby wiedzieli jak dawniej wyglądało zdobywanie szczebli niższego i średniego dozoru, które po zmianie przepisów zostały zastąpione dozorem. Aktualny wpis na temat jak zostać sztygarem znajdziesz tutaj.

Witaj. W dzisiejszym wpisie rozłożę na czynniki pierwsze całą procedurę i wszystkie możliwości jakie mogą doprowadzić do wykonywania zawodu sztygara w kopalni podziemnej. Dla niektórych ten temat może być oczywisty i jestem pewien, że sporo osób, zwłaszcza tych, które ten proces przechodziły doskonale wie i pamięta co trzeba było posiadać i jakie warunki spełnić aby osiągnąć ten poziom zatrudnienia. Niemniej jednak wciąż spotykam się z wieloma pytaniami z tego zakresu więc myślę, że warto temat rozpisać i przedstawić w sposób mam nadzieje prosty i łatwy do zrozumienia.

Na początek – jakie zakłady zaliczamy do kopalni podziemnych? Otóż zgodnie z Ustawą Prawo Geologiczne i Górnicze są to: podziemne zakłady górnicze wydobywające węgiel kamienny, podziemne zakłady górnicze wydobywające rudy metali oraz podziemne zakłady górnicze wydobywające kopaliny inne niż węgiel kamienny i rudy metali.

Kim jest sztygar?

Dla przypomnienia lub dla osób kompletnie nie znających tematu – sztygar jest to osoba średniego dozoru ruchu zakładu górniczego dla określonej specjalności. Wyróżniamy następujące specjalności: górnicza, geofizyczna, górnicze wyciągi szybowe, mechaniczna-maszyn i urządzeń dołowych, mechaniczna-maszyn i urządzeń na powierzchni, elektryczna, miernicza, geologiczna, ochrona środowiska, budowlana. Wyróżniamy następujące szczeble dozoru: niższy dozór (nadgórnik); średni dozór (sztygar); wyższy dozór (nadsztygar); kierownik działu, kierownik ruchu podziemnego zakładu górniczego. Dziś skupię się na początkowej fazie kariery czyli zdobyciu uprawnień sztygara.

Więc jak zostać tym sztygarem?

Na początku muszę Cię zmartwić bo pierwszym krokiem, który może umożliwić Ci zdobycie tego zawodu jest zatrudnienie się w kopalni. Dlaczego? Wyjaśnię to w dalszej części wpisu. Jak zapewne zauważyłeś/aś przed stopniem sztygara pojawia się niższe stanowisko o nazwie nadgórnik (niższy dozór), i aby zostać sztygarem musisz najpierw zostać nadgórnikiem czyli osobą niższego dozoru ruchu. No więc w takim razie jak zostać nadgórnikiem? I tutaj przechodzimy do meritum sprawy.

Każdy pracownik chcący wykonywać czynności osoby dozoru ruchu powinien posiadać według Ustawy PGiG kwalifikacje ogólne i zawodowe. Kwalifikacjami ogólnymi są: znajomość przepisów prawa geologicznego i górniczego oraz innych przepisów stosowanych w ruchu zakładu górniczego jak również znajomość zagadnień związanych z prowadzeniem ruchu określonego rodzaju zakładów górniczych i występujących w nich zagrożeń. Kwalifikacjami zawodowymi są natomiast: tytuły zawodowe lub dyplomy potwierdzające kwalifikacje zawodowe, posiadanie odpowiednich kwalifikacji w zawodzie oraz odbycie praktyki zawodowej. No ok, ale trochę to zagmatwane, prawda? Więc rozłóżmy to na czynniki pierwsze na konkretnym przykładzie. Załóżmy, że mamy delikwenta o imieniu Jan, który chce zostać sztygarem w specjalności górnicze wyciągi szybowe. Istnieją dwie drogi do tego aby uzyskał wymarzone kwalifikacje i obydwie zależą przede wszystkim od jego wykształcenia i każda z tych dróg wymaga spełnienia 2 kluczowych warunków. W tym przypadku zakładamy, że Jan posiada wyższe wykształcenie i ma tytuł zawodowy magistra inżyniera lub inżyniera w zakresie mechaniki i budowy maszyn lub elektrotechniki – posiadanie innego wykształcenia od razu by Jana zdyskwalifikowało w jego staraniach. Czyli 1 kluczowy warunek Jan ma spełniony. Posiadając takie wykształcenie Jan musi spełnić 2 warunek kluczowy, a mianowicie obyć 3 miesięczna praktykę w ruchu zakładu górniczego w specjalności górnicze wyciągi szybowe. I tutaj mamy odpowiedź na to dlaczego zatrudnienie w kopalni musi być pierwszym krokiem. Bez odbycia 3 miesięcznej praktyki Jan nie będzie mógł się ubiegać o stwierdzenie kwalifikacji niższego dozoru ruchu w specjalności górnicze wyciągi szybowe. W moim przykładzie oczywiście Jan ma przepracowane 3 miesiące więc śmiało może ubiegać się o te uprawnienia wobec tego musi złożyć wniosek do Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego o stwierdzenie kwalifikacji (pobierz wniosek). We wniosku wpisuje: swoje dane (imię, nazwisko, pesel, nr dowodu osobistego, adres zamieszkania), rodzaj zakładu górniczego, stopień kwalifikacji o jakie się ubiega (w tym przypadku niższy dozór ruchu w specjalności górnicze wyciągi szybowe), uzyskane wykształcenie, opis doświadczenia zawodowego, oraz rodzaj posiadanych już kwalifikacji. Formularz wniosku jest tak zaprojektowany, że większość informacji wystarczy zaznaczyć w odpowiednich okienkach. Ponadto do wypełnionego wniosku kandydat Jan musi dołączyć: odpis albo uwierzytelnioną kopię dokumentu potwierdzającego wykształcenie niezbędne do stwierdzenia kwalifikacji, dowód odbycia praktyki zawodowej (świadectwo pracy, zaświadczenie o zatrudnieniu, opinia o przebiegu pracy zawodowej lub inne). Na końcu podpisuje wniosek i składa go osobiście w sekretariacie Okręgowego Urzędu Górniczego. Do wniosku może jeszcze załączyć dowód uiszczenia opłaty egzaminacyjnej (na dzień dzisiejszy jest to 270,28 zł), choć nie ma takiego wymogu i dowód taki można przedstawić w dniu egzaminu bezpośrednio przewodniczącemu komisji egzaminacyjnej. Tak czy inaczej po złożeniu wniosku Jan musi czekać na odpowiedź czy został dopuszczony do egzaminu stwierdzającego kwalifikacje. Zgodnie z przepisami powinien otrzymać listem poleconym powiadomienie o dopuszczeniu do egzaminu wraz z podanym terminem egzaminu. Powiadomienie takie powinno dotrzeć na minimum 2 tygodnie przed  egzaminem. Jednak ja zachęcam do tego aby wcześniej telefonicznie skontaktować się z OUG i zapytać o termin egzaminu nie czekając na powiadomienie, wtedy znacznie wcześniej będzie wiadomo kiedy jest termin co da Ci większy komfort psychiczny. Dalej nie pozostaje nic innego jak tylko zdać egzamin. Oczywiście łatwo powiedzieć natomiast trochę więcej wskazówek na ten temat znajdziesz w moich poprzednich wpisach (zobacz wpis – Jak zdać egzamin?).

Jan zdał egzamin i musi jeszcze tylko uiścić opłatę za wydanie świadectwa stwierdzającego kwalifikacje (na dzień dzisiejszy opłata wynosi 32,45 zł). Opłatę można wnieść przelewem na nr konta wskazany na stronie WUG lub do kasy urzędu w którym odbywał się egzamin. Po kilku dniach od wniesienia opłaty Jan otrzyma świadectwo listem poleconym lub może je odebrać bezpośrednio z OUG. Więc Jan ma już świadectwo stwierdzające kwalifikacje i może starać się o zatrudnienie w charakterze osoby niższego dozoru o specjalności górnicze wyciągi szybowe. Potrzebuje do tego kolejny dokument jakim jest zakres czynności podpisywany przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Bez tego dokumentu Jan niestety nie będzie pracownikiem dozoru i jego kariera będzie stala w miejscu. Oczywiście Jan otrzymuje zakres czynności, podpisuje go i od dnia podpisania tego dokumentu zaczyna mu biec praktyka w niższym dozorze, która jest niezbędna aby ubiegać się o stwierdzenie kwalifikacji średniego dozoru czyli stopnia tzw. sztygara. Podobnie jak w przypadku niższego dozoru aby Jan mógł ubiegać się o stwierdzenie kwalifikacji średniego dozoru musi spełnić dwa kluczowe warunki: wykształcenie i praktyka. Wykształcenie już ma więc zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego potrzebuje jeszcze 1,5 roku udokumentowanej praktyki w niższym dozorze w specjalności górnicze wyciągi szybowe. Oczywiście Jan przepracował 1,5 roku w niższym dozorze więc może śmiało składać wniosek o stwierdzenie kwalifikacji. Cała procedura odbywa się identycznie jak za pierwszym razem gdy ubiegał się o niższy dozór. Czyli: wypełnia wniosek, załącza do niego: odpis albo uwierzytelnioną kopię dokumentu potwierdzającego wykształcenie niezbędne do stwierdzenia kwalifikacji, dowód odbycia praktyki zawodowej (świadectwo pracy, zaświadczenie o zatrudnieniu, opinia o przebiegu pracy zawodowej lub inne), kopię świadectwa stwierdzającego kwalifikacje niższego dozoru ruchu specjalność górnicze wyciągi szybowe, podpisuje wniosek i składa go w sekretariacie w OUG. Pozostaje jeszcze wnieść opłatę za egzamin 270,28 zł i czekać na termin. Po pozytywnie zdanym egzaminie tak jak poprzednio Jan musi wnieść opłatę za wydanie świadectwa 32,45 zł i odebrać je z OUG lub poczekać aż mu je przyślą pocztą. No i ostatnim krokiem do tego aby Jan został sztygarem jest otrzymanie od Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego zakresu czynności osoby średniego dozoru ruchu specjalności górnicze wyciągi szybowe. Jeżeli założymy, że wszystko pójdzie zgodnie z planem to osiągnięcie przez Jana angażu sztygara zajmie mu 2 lata (3 m-ce praktyki jako górnik + 1,5 m-ca oczekiwania na egzamin i świadectwo + 18 m-cy praktyki w niższym dozorze + 1,5 m-ca oczekiwania na egzamin i świadectwo = 24 m-ce).

Oczywiście należy wspomnieć o tym, że jeżeli Jan nie zda któregoś egzaminu to przepisy jasno mówią, że do kolejnej próby będzie mógł podejść po 6 miesiącach. Oczywiście opłata egzaminacyjna przepada i kolejnym razem trzeba będzie od nowa płacić. Warto też wiedzieć, że jeżeli Jan miałby wykształcenie średnie to okres praktyki jaki musi odbyć aby móc się ubiegać o stwierdzenie kwalifikacji też się wydłuża. Wyżej opisany przykład opisuje jedynie szczegóły dotyczące kandydata z wyższym wykształceniem. Bardziej szczegółowe informacje zawiera Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego. 

Aby uniknąć problemu związanego z oblaniem egzaminu proponuje Ci abyś zapoznał się z moją propozycją na tej stronie. Znajdziesz tam rozwiązanie, które skutecznie rozwiąże Twoje problemy związane z właściwym przygotowaniem się do egzaminu oraz pomoże Ci w rozwijaniu kariery zawodowej i osiąganiu Twoich celów.