Czym jest metryka strzałowa i dokumentacja strzałowa, oraz co zawierają?

Na wstępie chciałbym poinformować, że niniejszy artykuł został zainicjowany oraz powstał dzięki zaangażowaniu i we współpracy z jednym z moich czytelników. A konkretnie chodzi o Adriana Pieronka, który pracuje w podziemnej kopalni węgla kamiennego i ma duże doświadczenie praktyczne związane z robotami strzałowymi. Aktualnie jest instruktorem strzałowym.

Temat jest ściśle związany z jednym z pytań, które dość często pojawia się na egzaminach w okręgowych urzędach górniczych lub u pracodawców. Brzmi ono – „Jaka jest różnica między metryką strzałową, a dokumentacją strzałową?

Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w Rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 9 listopada 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w ruchu zakładu górniczego (Dz. U. poz. 321). Zacznijmy więc od tego, że metryka strzałowa jak i dokumentacja strzałowa wymagana jest do wykonywania robót strzałowych. W zależności od rodzaju robót strzałowych, ich złożoności oraz warunków, w których są one wykonywane, dla miejsca ich wykonywania sporządza się metrykę strzałową albo dokumentację strzałową. Dokumenty te są sporządzane przez kierownika działu techniki strzałowej zakładu górniczego lub podmiotu wykonującego powierzone mu roboty strzałowe w ruchu zakładu górniczego.

Czym więc jest metryka strzałowa?

Metryka strzałowa jest dokumentem umożliwiającym wykonywanie danej roboty strzałowej w danym miejscu. Metrykę strzałową może zatwierdzić Kierownik Działu Górniczego (Główny Inżynier Górniczy). Może ją również oczywiście zatwierdzić KRZG jeśli w zakładzie nie ma stanowiska Kierownika Działu Górniczego. Powyższy dokument sporządza się m. in. dla strzelania ładunkami w otworach krótkich, o niewielkim stopniu skomplikowania. Metryka strzałowa podzielona jest na  dwie części:

I. Część opisowa która określa:

a) miejsce wykonywania robót strzałowych, w zależności od rodzaju zakładu górniczego – nazwę przodka lub wyrobiska, z uwzględnieniem w szczególności pokładu, złoża i poziomu,
b) cel robót strzałowych,
c) stopień, kategorię albo klasę zagrożeń naturalnych, do których zaliczone zostało miejsce wykonywania robót strzałowych,
d) rodzaje używanych środków strzałowych, w tym środków inicjujących i zapalających,
e) sposób łączenia zapalników,
f) sposób inicjowania ładunków materiałów wybuchowych,
g) maksymalną liczbę otworów strzałowych albo ładunków jednocześnie odpalanych,
h) maksymalną wielkość ładunku materiału wybuchowego (pojedynczego otworu oraz w całej serii otworów lub ładunków),
i) maksymalną wielkość ładunku materiału wybuchowego przypadającą na stopień opóźnienia – w przypadku odkrywkowych zakładów górniczych,
j) rodzaj i sposób wykonywania przybitki, stosowany sprzęt strzałowy, w szczególności urządzenia służące do odpalenia ładunków wybuchowych, przewody, urządzenia do ładowania otworów oraz omomierze strzałowe,
k) dodatkowe warunki dotyczące sposobu wykonywania robót strzałowych oraz zachowania określonych rygorów związanych ze zwalczaniem zagrożeń;

II. Część rysunkową, zawierającą szkic rozmieszczenia otworów strzałowych i ładunków materiału wybuchowego, z oznaczeniem kolejności stopni opóźnień zapalników w poszczególnych otworach strzałowych.

Czym jest dokumentacja strzałowa?

W odróżnieniu do metryki strzałowej, dokumentację strzałową może zatwierdzić tylko KRZG. Dokument ten sporządza się dla następujących rodzajów robót strzałowych:

1) roboty strzałowe wykonywane metodą długich otworów strzałowych;
2) odpalanie centralne z powierzchni;
3) odpalanie grupowe przodków;
4) odpalanie ładunków materiałów wybuchowych zza tamy strzałowej;
5) roboty strzałowe torpedujące, prowadzone w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi;
6) roboty strzałowe:
a) w szybach, szybikach i nadsięwłomach,
b) w podziemnych zakładach górniczych, w warunkach szczególnego zagrożenia, na zasadach określonych w rozdziale 6 Rozporządzenia Ministra Energii z dnia 9 listopada 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w ruchu zakładu górniczego (Dz. U. poz. 321).

Dokumentacji strzałowej nie sporządza się w przypadku odpalania grupowego przodków wykonywanego w zakładach górniczych wydobywających rudy metali.

Dokumentacja strzałowa zawiera te same elementy co metryka strzałowa oraz, w zależności od potrzeb uzasadnionych względami technicznymi i względami bezpieczeństwa, dodatkowo musi zawierać:
1) obliczenia parametrów robót strzałowych oraz zasięgu szkodliwych drgań sejsmicznych;
2) opis organizacji i sposobu dostawy środków strzałowych na miejsce wykonywania robót strzałowych, przygotowania ładunków materiałów wybuchowych, ładowania i odpalania tych ładunków, a także opis sposobu zabezpieczenia przed skutkami robót strzałowych;
3) szkice konstrukcji ładunków materiałów wybuchowych;
4) mapy górnicze z oznaczeniem stref zagrożeń oraz miejsc zabezpieczeń (posterunków);
5) opinie rzeczoznawców dotyczące wykonywania robót strzałowych.

Wyjątki

Dokumentacja strzałowa strzelania wstrząsowego w pokładach zagrożonych tąpaniami jest sporządzana przez kierownika działu techniki strzałowej i kierownika działu tąpań na podstawie opinii kopalnianego zespołu do spraw tąpań.

Podsumowanie

Podsumowując – zarówno metryka strzałowa jak i dokumentacja strzałowa jest niezbędna do tego żeby móc wykonywać roboty strzałowe w zakładach górniczych. Różnica jest jedynie taka, że dokumentacja strzałowa jest dużo bardziej rozbudowana i zatwierdzana jest przez KRZG.

To tyle w dużym skrócie. Jeśli masz jakieś pytania do tego tematu to zachęcam do zostawienia komentarza lub kontaktu mailowego. Duże uznanie należy się Adrianowi, że wyszedł z inicjatywą i poświęcił swój czas na to żeby pomóc w opracowaniu tego artykułu. Oby każdemu chciało się tak dzielić swoją wiedzą.