Przenośniki taśmowe w zakładach górniczych
Przenośniki taśmowe są jedną z podstawowych metod transportu stosowanych w zakładach górniczych, zarówno odkrywkowych jak i podziemnych. Są to urządzenia wykorzystywane do odstawy urobku na duże odległości, jak również na krótsze dystanse. Nie będę skupiał się w tym artykule na ich szczegółowej budowie, a raczej napiszę trochę jakie wymagania muszą spełniać przenośniki taśmowe w świetle obowiązującego prawa.
W co powinny być wyposażone przenośniki taśmowe?
Pytanie to bardzo często pojawia się w trakcie egzaminów stwierdzających kwalifikacje osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładów górniczych. Zwłaszcza dla specjalności mechanicznej. Odpowiedź na to pytanie podzielę na dwa etapy. Pierwszy będzie dotyczył kopalń odkrywkowych, a drugi będzie dotyczył kopalń podziemnych.
Etap I – Kopalnie Odkrywkowe
W przypadku odkrywkowych zakładów górniczych odpowiedź wynika z Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego.
Tak więc zgodnie z w/w rozporządzeniem przenośniki taśmowe wyposaża się w urządzenia:
1) do napinania oraz czyszczenia taśmy;
2) hamulcowe, zabezpieczające przed samoczynnym ruchem taśmy pod wpływem ciężaru urobku oraz przed zasypaniem przenośnika odbierającego;
3) umożliwiające awaryjne zatrzymanie przenośnika;
4) służące jako osłony części wirujących i ruchomych, określone szczegółowo w dokumentacji technicznej;
5) sygnalizujące (akustyczne i optyczne), informujące o zamierzonym uruchomieniu przenośnika;
6) wyłączające z ruchu przenośnik w przypadku zaistnienia poślizgu taśmy na bębnach napędowych.
Ponadto przenośnik taśmowy wyposaża się w skuteczne zabezpieczenie przed przypadkowym uruchomieniem.
Z kolei przenośniki taśmowe pracujące w ciągu oraz człony konstrukcji przenośników taśmowych, na których zainstalowane są urządzenia lub przewody elektroenergetyczne, łączy się ze sobą po obu stronach linką lub taśmą stalową o przekroju co najmniej 50 mm2 lub w inny sposób, zapewniający skuteczne przewodzące połączenie tych części poprzez powierzchnie styku.
Dodatkowo wzdłuż tras przenośników taśmowych w miejscach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego lub wyznaczoną przez niego osobę dozoru ruchu zakładu górniczego, powinny znajdować się bezpieczne dla osób przejścia przez te przenośniki. Teren wzdłuż przenośników taśmowych utrzymuje się w sposób umożliwiający przejazd lub przejście w celu przeprowadzenia kontroli stanu technicznego przenośnika lub jego naprawy. Stałe stanowiska obsługi przenośników taśmowych wyposaża się w techniczne środki łączności, choć w przypadkach uzasadnionych warunkami technicznymi, kierownik ruchu zakładu górniczego może odstąpić od tego wymogu.
W rejonie stacji napędowych przenośników taśmowych zapewnia się powierzchnię niezbędną do korzystania z urządzeń dźwignicowych podczas montażu lub napraw. W przypadku gdy nie jest możliwe zapewnienie powierzchni, o której mowa, stacje napędowe przenośników taśmowych wyposaża się we własne urządzenia dźwignicowe, odpowiadające wymaganiom określonym w przepisach o dozorze technicznym.
Przenośniki taśmowe należy przesuwać zgodnie z instrukcją zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego. Naprawianie przenośnika jest dopuszczalne, po uprzednim jego zabezpieczeniu przed przypadkowym uruchomieniem, w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
Czy można dopuścić przenośnik w którym czegoś brakuje?
Oczywiście tak. W przypadkach uzasadnionych warunkami technicznymi, przenośniki które zgodnie z dokumentacją techniczną nie posiadają pełnego wyposażenia takiego jak:
1) urządzenia do napinania oraz czyszczenia taśmy;
2) urządzenia hamulcowe, zabezpieczające przed samoczynnym ruchem taśmy pod wpływem ciężaru urobku oraz przed zasypaniem przenośnika odbierającego;
6) urządzenia wyłączające z ruchu przenośnik w przypadku zaistnienia poślizgu taśmy na bębnach napędowych;
oddaje do ruchu kierownik ruchu zakładu górniczego pod warunkiem ustalenia dodatkowych wymagań gwarantujących bezpieczeństwo.
Etap II – Kopalnie Podziemne
W przypadku podziemnych zakładów górniczych odpowiedź wynika z Rozporządzenia Ministra Energii z dnia 23 listopada 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu podziemnych zakładów górniczych.
1. Zgodnie z w/w rozporządzeniem przenośnik taśmowy wyposaża się w:
1) samoczynne hamulce uniemożliwiające ruch taśmy w przypadku wyłączenia napędu;
2) urządzenia umożliwiające:
a) awaryjne zatrzymanie napędu,
b) zablokowanie urządzenia awaryjnego w pozycji włączonej;
3) urządzenia do kontroli schodzenia taśmy na trasie przenośnika oraz przed pomostem do wsiadania i wysiadania osób.
2. Zapewnia się wyłączenie napędu przenośnika taśmowego przez osobę jadącą na górnej lub na dolnej taśmie z dowolnego miejsca na trasie tego przenośnika.
3. Wyłączniki awaryjne instaluje się w odległości nie większej niż 70 m od siebie, w sposób umożliwiający wyłączenie przenośnika taśmowego przez pociągnięcie za linkę w dowolnym kierunku.
4. Do awaryjnego wyłączania przenośnika taśmowego stosuje się cięgna elastyczne, w szczególności linki stalowe. Stosowanie drutu jest niedopuszczalne.
Ponadto w wyrobiskach górniczych przenośniki taśmowe wyposaża się w:
1) taśmę trudnopalną;
2) urządzenia kontroli ruchu;
3) samoczynnie uruchamiane urządzenia gaśnicze – w miejscach przesypów przenośników taśmowych i ich napędów.
Miejsca zsypów i przesypów przenośników taśmowych i zgrzebłowych wyposaża się w osłony chroniące pracowników przed spadającymi bryłami urobku.
Bardzo często trzeba również powiedzieć o minimalnych odległościach, które muszą być zachowane w wyrobiskach od przenośników. Chodzi o to, że wyrobiska, w których znajdują się przenośniki taśmowe i zgrzebłowe, utrzymuje się w sposób zapewniający wzdłuż trasy odległość nie mniejszą niż:
1) 0,25 m – od ociosu, obudowy lub innych stałych elementów urządzeń i instalacji do konstrukcji trasy przenośnika;
2) 0,7 m – od ociosu, obudowy lub innych stałych elementów urządzeń lub instalacji, po stronie przejścia dla osób do konstrukcji trasy przenośnika;
3) 0,6 m – od stropu wyrobiska lub innych stałych elementów urządzeń i instalacji umieszczonych pod stropem do taśmy górnej lub zgrzebła.
Odległość napędu przenośnika taśmowego i zgrzebłowego od obudowy wyrobiska lub zainstalowanych w tym wyrobisku maszyn i urządzeń wynosi nie mniej niż 0,7 m po jego obu stronach.
Przechodzenie przez przenośniki jest dopuszczalne wyłącznie w zabezpieczonych i przeznaczonych do tego miejscach, na warunkach określonych w dokumentacji układu transportu.
Czy przenośnik taśmowy może służyć do transportu ludzi?
Tak, może służyć do transportu ludzi. Jazda ludzi przenośnikami taśmowymi odbywa się na podstawie regulaminu określającego zasady jej prowadzenia oraz warunki kontroli trasy tych przenośników. Regulamin ten jest zatwierdzany przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
Przenośnik taśmowy do jazdy ludzi wyposaża się w pomosty do wsiadania i wysiadania. Z kolei pomosty do wsiadania i wysiadania:
1) przystosowuje się do nachylenia wyrobiska;
2) wyposaża się w elementy ułatwiające wsiadanie i wysiadanie;
3) utrzymuje się w stanie zapobiegającym poślizgnięciu się.
Pomost do wsiadania osób oznakowuje się tablicą świetlną, na której umieszcza się napis „jazda ludzi dozwolona” wraz z odpowiednim piktogramem oraz tablicę świetlną z umieszczonym na niej napisem „jazda ludzi zabroniona”. Tablicę tą sprzęga się z układem sterowania przenośnika taśmowego.
Wyrobiska, w których znajdują się przenośniki taśmowe przystosowane do jazdy ludzi, utrzymuje się w sposób zapewniający:
1) odległość od konstrukcji trasy do ociosu obudowy lub urządzeń zainstalowanych na stałe w wyrobisku nie mniejszą niż:
a) 0,25 m – na trasie przenośnika,
b) 0,7 m – od strony przejścia dla osób;
2) odległość taśmy górnej od stropu lub urządzeń zainstalowanych pod stropem nie mniejszą niż:
a) 1 m – na trasie transportu osób,
b) 1,5 m – w miejscach wsiadania i wysiadania osób.
Spąg wyrobiska w miejscach, w których znajdują się pomosty, utrzymuje się w czystości. Składowanie w tych miejscach przedmiotów i materiałów jest niedopuszczalne.
Szczegółowe zasady jazdy ludzi przenośnikiem taśmowym to temat na osobny artykuł. Oczywiście pochylę się nad tym w niedalekiej przyszłości.
To by było na tyle jeżeli chodzi o wymagania stawiane w przenośnikom taśmowym. Jest to minimum wymaganej wiedzy, którą należałoby sobie przyswoić. Jeśli chcesz coś dodać od siebie to zapraszam do dzielenia się swoją wiedzą w komentarzu.
Z górniczym pozdrowieniem.
Piotrek
Przejście drewniane pod którym pracuje przenośnik taśmowy,w tym przejściu jest stycznik zepsuty,schodząc z niego , idąc obok przenośnika ,linka awaryjnego zatrzymywania wisi na konstrukcji nośnej a nie jest w blokadzie,czujnik spiętrzenia urobku ,ten bocian leży pod przenośnikiem.czy ten operator miał to wszystko sprawdzić i zameldować, napisać raport,jak to wygląda?
Cześć
Sytuacja którą opisujesz jest niebezpiecznym zdarzeniem polegającym na nieprawidłowym działaniu urządzenia (w tym przypadku przenośnika taśmowego)
Zgodnie z art 119 ust 1 ustawy PGiG Kto spostrzeże zagrożenie dla ludzi, zakładu górniczego lub jego ruchu, uszkodzenie albo nieprawidłowe działanie urządzeń tego zakładu, jest obowiązany niezwłocznie ostrzec osoby zagrożone, podjąć środki dostępne w celu usunięcia niebezpieczeństwa oraz zawiadomić o niebezpieczeństwie najbliższą osobę kierownictwa lub dozoru ruchu.
Operator powinien postąpić zgodnie z opisanym powyżej schematem.
Pozdrawiam
Dziękuję że odpisałeś, proszę cię żebyś mi opisał zasadę dzialania.W rejonie przejścia nad trasą przenośnika zabudowany był niesprawny wyłącznik awaryjny typu WAZ-1/1/1nr.871/2015r. Wytłumacz mi zasadę działania tego wyłącznika,jaki jest ważny i czy operator powinien widzieć na pulpicie jak elektryk nim zasterowal idąc do awarii.Ten stycznik z2015 roku w dniu feralnym 2017r miał 2,5 roku,nie powinien być już dawno z kilka razy wymieniany?
Cześć
Zasada działania takich wyłączników jest taka, że po jego uruchomieniu, urządzenie na którym jest zamontowany taki wyłącznik powinno natychmiast się zatrzymać. Wyłącznik odcina dopływ energii elektrycznej. Dopóki wyłącznik działa to nie trzeba go wymieniać. Natomiast należy je regularnie sprawdzać w terminach określonych przez KRZG. Jeśli wyłącznik nie odcina energii to należy go niezwłocznie wymienić. Na pulpicie powinno być widać, że dany wyłącznik jest uruchomiony (pod warunkiem, że system automatyki stosowany w zakładzie działa poprawnie). Zdarzają się sytuacje gdzie wyłączniki ulegają uszkodzeniu dlatego należy je sprawdzać co jakiś czas.
Pozdrawiam
Witaj Piotrze.czy do obowiązku sztygara jest tylko nadzór pionowy. I drugie pytanko .elektryk który idzie kilometr sam ,jego nadzór nie dotyczy.
Cześć
Nie rozumiem Twoich pytań. Czy możesz je napisać bardziej precyzyjnie?
Czy do obowiązków sztygara należy tylko dozór pionowy nad oddziałem,pionowy?BHP tak napisał:) Napisał że ten elektryk co szedł 1 km do awarii sam to go nadzór nie dotyczył.:(
Cześć
Nie jestem Ci w stanie odpowiedzieć na to pytanie, bo mam za mało danych. Na kopalni każdy pod kogoś podlega i wykonuje pracę na czyjeś polecenie (ustne lub pisemne). Opisz mi tą sytuację na maila to postaram się do tego odnieść. Mój mail piotrkrzeminski82@gmail.com
Pozdrawiam
Widać że ktoś nie czytał dyrektywy maszynowej i norm dotyczących przenośników taśmowych. Podane Rozporządzenie jest ogólnikowe i błędnie interpretowane.
Po pierwsze linka służąca wyłączeniu awaryjnemu ma mieć określony kolor . Po drugie stwierdzenie że pociągnięcie w dowolnym kierunku ma skutkować wyłączeniem jest nieprecyzyjne. Dyrektywa i normy polskie w tym zakresie mówią jasno linka ma być pod stałą kontrolą czyli naprężona z odpowiednią dla nadajnika siłą. Celem tego zabiegu jest kontrola ciągłości liki w razie jej zerwania.
Nasi cudotwórcy w OUG i na kopalniach interpretują to po swojemu ,że należy budować nadajniki linkowe na końcach i początkach przenośników co jest nie prawdą. A linka niech sobie wisi.
Cześć Kristof
Dziękuję Ci za konstruktywny komentarz.