Pasy bezpieczeństwa, Pasy ochronne, Filary ochronne
Ponieważ sporo osób myli ze sobą pojęcia takie jak:
– filar ochronny,
– pas ochronny,
– pas bezpieczeństwa,
to postanowiłem w tym artykule pochylić się nad wyjaśnieniem różnic jakie są pomiędzy tymi pojęciami oraz co z nich wynika.
Filar ochronny
Filary ochronne stosuje się we wszystkich rodzajach górnictwa.
Filar ochronny to przestrzeń ustanawiana w złożu dla zabezpieczenia obiektów na powierzchni terenu przed nadmiernymi skutkami wybierania złoża.
Przykładowymi filarami ochronnymi mogą być – filary ochronne szybu.
Zgodnie z aktualnie obowiązującym prawem, wskazanie przebiegu granicy filara ochronnego dla obiektów powierzchniowych i podziemnych wymagane jest podczas sporządzania projektu zagospodarowania złoża (PZZ), a także, w określonych przypadkach, podczas sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Kiedy trzeba sporządzić miejscowy plan?
Ustawa PGiG mówi, że jeżeli w wyniku zamierzonej działalności określonej w koncesji przewiduje
się istotne skutki dla środowiska, dla terenu górniczego bądź jego fragmentu można sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, na podstawie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym.
Słowo „można” oznacza, że nie jest to obligatoryjne.
Plan taki może określać obiekty lub obszary, dla których wyznacza się filar ochronny, w granicach
którego ruch zakładu górniczego może być zabroniony bądź może być dozwolony tylko w sposób zapewniający należytą ochronę tych obiektów lub obszarów.
Artykuł 104 ustawy PGiG nakłada na gminy obowiązek uwzględnienia obszarów i terenów górniczych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Granicę filarów ochronnych zaznacza się na załącznikach mapowych w PZZ oraz w Planie Ruchu Zakładu Górniczego.
Pas ochronny
Pasy ochronne stosuje się tylko w górnictwie odkrywkowym. Szerokość tych pasów określa norma PN-G-02100 „Górnictwo odkrywkowe. Pas zagrożenia i pas ochronny wyrobisk odkrywkowych. Użytkowanie i szerokość”.
Według tej normy pasem ochronnym jest fragment terenu położony między bezpiecznym górnym obrzeżem wyrobiska a linią ograniczającą obiekt lub teren chroniony od strony wyrobiska, który również może stanowić część filara ochronnego.
Poniżej podaję kilka przykładowych szerokości pasów ochronnych podanych w w/w normie:
– pas ochronny od granic własności – 6 m,
– pas ochronny od dróg publicznych – 10 m,
– pas ochronny od lasu – równy wysokości drzew lecz nie mniej niż 6 m,
– pas ochronny od cieków i zbiorników wodnych – 50 m.
Dostęp do norm jest płatny i można z nich skorzystać na stronie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.
Pasy ochronne co do zasady powinny zostać nienaruszone. Nie wolno na nich prowadzić ani prac przygotowawczych (ściąganie nadkładu) ani prac eksploatacyjnych. Niektórzy popełniają błąd myśląc, że nie można prowadzić tylko eksploatacji złoża w pasie ochronnym ale nadkład już można ściągnąć. Jest to duży błąd.
Granicę pasów ochronnych zaznacza się na załącznikach mapowych w PZZ oraz w Planie Ruchu Zakładu Górniczego.
Natomiast w przypadku gdy Przedsiębiorca wydobywa kopalinę na podstawie koncesji udzielonej przez starostę, gdzie nie ma obowiązku sporządzania PZZ i Planu Ruchu, zasięg projektowanych granic filarów i pasów ochronnych określa się w projekcie technicznym zatwierdzonym przez KRZG.
Pas bezpieczeństwa
Pasy bezpieczeństwa również stosowane są tylko w górnictwie odkrywkowym.
Zgodnie z § 65 Rozporządzenia, dla każdej maszyny kierownik ruchu zakładu górniczego (KRZG) określa szerokość pasa bezpieczeństwa, w zależności od przyjętej technologii eksploatacji złoża, od górnej lub dolnej krawędzi poszczególnych skarp. Przekroczenie granicy tego pasa jest niedopuszczalne. Tak więc w tym przypadku to KRZG decyduje o szerokościach tych pasów od krawędzi skarp wyrobisk i zwałowisk. Oczywiście kierownik powinien ustalić szerokości tych pasów na piśmie w postaci np. zarządzenia. Nie ma obowiązku zaznaczania pasów bezpieczeństwa na mapach górniczych.
Przykład
Dla maszyn na podwoziu gąsienicowym pas bezpieczeństwa od górnej krawędzi skarpy wynosi 3 m.
Dla maszyn na podwoziu kołowym pas bezpieczeństwa od górnej krawędzi skarpy wynosi 5 m.
Można oczywiście wyznaczyć taki pas osobno dla każdej maszyny albo dla grupy maszyn tak jak w powyższym przykładzie. Szerokość pasów zależy od KRZG i przepisy nie narzucają w tym temacie żadnych konkretnych wartości.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że wyjaśniłem w miarę sensownie na czym polega różnica między pasami bezpieczeństwa i filarami i pasami ochronnymi. Jeśli coś w dalszym ciągu jest niejasne to zachęcam do zadawania pytań w komentarzu lub mailowo.
Przekraczanie pasów i filarów ochronnych jest oczywiście karane i jeśli zostanie to stwierdzone w trakcie kontroli urzędu górniczego to zostanie wydana decyzja nakazująca usunięcie nieprawidłowości (np. odbudowa naruszonego pasa), a KRZG może się spodziewać kary finansowej.
Istotną uwaga: wymieniona norma dotycząca pasów ochronnych nie dotyczy pasów ochronnych związanych z urabianiem skał za pomocą materiałów wybuchowych.
W związku z tym pytanie: na jakiej podstawie ustalane są pasy ochronne w ZG w których urabianie jest za pomocą MW?
Piotr
Zgodnie z §26 Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego:
1. Wykonywanie robót udostępniających, eksploatacyjnych oraz zwałowanie nadkładu dostosowuje się odpowiednio do warunków geologiczno-górniczych i wyposażenia technicznego zakładu górniczego.
2. Roboty, o których mowa w ust. 1, wykonuje się z zachowaniem odpowiednich parametrów wyrobiska górniczego, w tym wymagań określonych w Polskiej Normie dotyczącej szerokości pasów ochronnych wyrobisk odkrywkowych, w celu zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego i geotechnicznego oraz bezpieczeństwa pracowników i ciągłości ruchu zakładu górniczego.
Wiem, że w normie jest napisane, że nie dotyczy pasów ochronnych związanych z urabianiem skał za pomocą materiałów wybuchowych. Zakładam, że chodzi tutaj o strefy ochronne wokół składu MW oraz o strefy zagrożenia powietrzną falą uderzeniową, rozrzutem odłamków skalnych i drganiami parasejsmicznymi górotworu, które są wyznaczane na podstawie Rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w ruchu zakładu górniczego. Oczywiście sprawdzę to jeszcze i upewnię się.
Pozdrawiam