Kto może zostać dyspozytorem ruchu zakładu górniczego?

Jeśli wywodzisz się z górnictwa podziemnego to na pewno nie jest Ci obce stanowisko o nazwie dyspozytor ruchu zakładu górniczego. O ile mi wiadomo, w kopalniach podziemnych, stanowisko to jest dość powszechne. Nieco inaczej to wygląda w kopalniach odkrywkowych i otworowych gdzie szczerze mówiąc nie spotkałem się ze stanowiskiem dyspozytora ruchu ZG.

Kto to jest dyspozytor?

Rozporządzenia wynikające z ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze mówią, że w zakładzie górniczym organizuje się służbę dyspozytorską ruchu zakładu górniczego i wyposaża się ją w odpowiednie środki techniczne. Służba dyspozytorska ma za zadanie przede wszystkim na bieżąco kontrolować ruch zakładu górniczego.

Kto zostaje dyspozytorem?

Warto w tym miejscu rozpisać temat osobno dla każdego z rodzajów górnictwa (otworowe, odkrywkowe, podziemne), gdyż sytuacja ta wygląda nieco odmiennie w każdym z tych przypadków.

Zakłady odkrywkowe:

Organizację i obsadę służby dyspozytorskiej ruchu zakładu górniczego ustala kierownik ruchu zakładu górniczego (KRZG). Służba na bieżąco kontroluje ruch tego zakładu. Jeżeli w zakładzie górniczym nie została zorganizowana służba dyspozytorska, zadania tej służby, dostosowane do potrzeb organizacji ruchu zakładu górniczego, wykonuje wyznaczona przez kierownika ruchu zakładu górniczego osoba kierownictwa lub dozoru ruchu ZG.
Nie ma żadnych dodatkowych, prawnych wymagań co do osób, które mają być dyspozytorami w odkrywkowym zakładzie górniczym.

Zakłady otworowe:

W zakładzie górniczym otworowym organizuje się służbę dyspozytorską ruchu zakładu, dostosowaną do potrzeb organizacji ruchu tego zakładu, oraz wyposaża ją w odpowiednie środki techniczne. Zadaniem służby dyspozytorskiej, jest bieżąca kontrola ruchu zakładu górniczego otworowego i stanu bezpieczeństwa pracy. Organizację i obsadę służby, ustala KRZG.
W szczególnych przypadkach zadania służby dyspozytorskiej, wykonuje wyznaczona przez KRZG, osoba kierownictwa lub dozoru ruchu tego zakładu.
Nie ma żadnych dodatkowych, prawnych wymagań co do osób, które mają być dyspozytorami w otworowym zakładzie górniczym.

Zakłady podziemne:

W tym przypadku wymagania prawne są nieco bardziej wygórowane. Zacznijmy od tego, że w kopalniach podziemnych wyróżniamy 3 rodzaje dyspozytorów:
1. Dyspozytor ruchu zakładu górniczego
2. Dyspozytor gazometrii
3. Dyspozytor-obserwator tąpań.

Ad. 1
Przede wszystkim w skład służby dyspozytorskiej ruchu zakładu górniczego mogą wchodzić dyspozytorzy ruchu posiadający stwierdzone kwalifikacje osoby wyższego dozoru ruchu w specjalności górniczej.
KRZG ustala organizację i zakres działania służby dyspozytorskiej ruchu zakładu górniczego.

Ważną informacją jest to, że niezależnie od obecności dyspozytora ruchu zakładu górniczego, w zakładzie górniczym należy zapewnić obecność osoby kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu zakładu górniczego w specjalności górniczej, która sprawuje nadzór nad prowadzeniem ruchu ZG na danej zmianie.

Ad. 2
W zakładach górniczych eksploatujących złoża i ich pokłady, które są zaliczone do II–IV kategorii zagrożenia metanowego, organizuje się służbę dyspozytorską systemu gazometrycznego, w ramach służby dyspozytorskiej ruchu zakładu górniczego.
Służba ta składa się z dyspozytorów gazometrii, którzy:
– są wyznaczani przez KRZG,
– posiadają stwierdzone kwalifikacje osoby dozoru ruchu w zakładach górniczych (dowolnej specjalności).

W zakładzie górniczym, w którym stosuje się mniej niż 20 metanomierzy włączonych do systemu gazometrycznego, dopuszcza się pełnienie obowiązków  dyspozytora gazometrii przez dyspozytora ruchu zakładu górniczego.
Rodzaje zagrożeń, które muszą być monitorowane przez służbę dyspozytorską systemu gazometrycznego, są określane przez KRZG.

Ad. 3
W zakładach górniczych prowadzących roboty górnicze w warunkach występowania zagrożenia tąpaniami, w celu bieżącej oceny stanu tego zagrożenia, organizuje się służbę do spraw tąpań, w której wyznacza się dyspozytorów-obserwatorów tąpań.
Wymagania co do obowiązków dyspozytora-obserwatora tąpań, jego kwalifikacje oraz zasady współdziałania z dozorem ruchu zakładu górniczego i odpowiednimi służbami są określane przez KRZG.

Podsumowanie

To już wszystkie informacje jakie możesz znaleźć w przepisach polskiego prawa, które odnoszą się do dyspozytorów w zakładach górniczych. Jak widać w przypadku zakładów odkrywkowych i otworowych wymagań prawnych praktycznie nie ma. W przypadku zakładów podziemnych, gdzie skala problemów i zagrożeń jest znacznie większa, wymagania zostały dość precyzyjnie określone. Oczywiście to co jest zapisane w przepisach to niekoniecznie musi być wszystko. Pracodawca lub KRZG może „dorzucić” jeszcze coś od siebie i określić dodatkowe wymagania jakie będzie musiał spełnić kandydat ubiegający się o stanowisko dyspozytora. Może to być np: minimalne wykształcenie lub odbycie jakiegoś kursu (np. kurs dyspozytorów metanometrii). Jeśli masz jakieś doświadczenia związane z pełnieniem funkcji dyspozytora, to zachęcam Cię gorąco do podzielenia się nimi w komentarzu pod tym artykułem. Będzie to dodatkowa wiedza dla kolegów i koleżanek z branży.

Powiązane artykuły
1. Jak zostać nadsztygarem w kopalni podziemnej?
2. Kto może zostać KRZG?
3. Osoby wykonujące czynności specjalistyczne w ruchu ZG.
4. Pytania egzaminacyjne dla osób kierownictwa i dozoru.