Jak zostać sztygarem w kopalni odkrywkowej?

Co należy zrobić żeby zacząć pracować jako sztygar w kopalni odkrywkowej? Co się z tym wiąże i jakie trzeba spełnić wymagania aby móc wykonywać ten jak by nie było ciężki i odpowiedzialny zawód?

W związku z tym, że w 2016 roku uległa zmianie ustawa PGiG oraz wydano nowe Rozporządzenie w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego, poniższy artykuł został trochę zmieniony ponieważ był on pisany przed nowelizacją w/w przepisów. Jednak zostawiam dla potomnych stare przekreślone zapisy, aby wiedzieli jak dawniej wyglądało zdobywanie szczebli niższego i średniego dozoru, które po zmianie przepisów zostały zastąpione dozorem.

Sprawa związana ze zdobywanie kwalifikacji osób średniego i niższego dozoru dozoru ruchu dla wszystkich specjalności w odkrywkowych zakładach górniczych skomplikowała się po wejściu w życie nowej Ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze z dnia 9 czerwca 2011 roku. Dlaczego piszę, że sytuacja skomplikowała się? Ponieważ według starej Ustawy PGiG kwalifikacje te stwierdzane były przez Dyrektorów Okręgowych Urzędów Górniczych poprzez wydanie świadectwa. Uprawnienia zdobyte w ten sposób były i są do dziś honorowane w całej Polsce. Raz uzyskane świadectwo kwalifikacji dla określonych zakładów górniczych (kopalin) ma moc we wszystkich zakładach górniczych w Polsce, których dotyczy. Po zmianie ustawy kwalifikacje osób niższego i średniego dozoru dozoru już nie są stwierdzane przez Dyrektorów OUG, lecz uprawnienia te nadają przedsiębiorcy, czyli właściciele kopalń. A dokładniej rzecz ujmując to nie nadają oni uprawnień tylko określają przygotowanie i doświadczenie zawodowe do wykonywania tych czynności u nich w zakładzie (lub zakładach).

Jak to się odbywa w praktyce?

Otóż przedsiębiorca ustala poprzez zarządzenie, instrukcję, procedurę lub inny dokument, w którym opisuje jakie przygotowanie i doświadczenie zawodowe musi posiadać kandydat aby pracować w jego kopalni (lub kopalniach) jako osoba dozoru. W dokumencie tym powinno być zawarte wszystko co wiąże się ze zdobyciem kwalifikacji u tego przedsiębiorcy czyli: wykształcenie oraz długość okresu praktyki jaką trzeba odbyć w kopalni aby móc ubiegać się o określony szczebel dozoru, sposób zdobywania uprawnień (np. egzamin przed komisją w firmie) oraz opis całej procedury postępowania w celu uzyskania tych uprawnień. 

Ok, i co dalej?

Otóż każdy nowy pracownik od razu po zatrudnieniu lub nawet jeszcze przed zatrudnieniem się u danego pracodawcy powinien zorientować się jakie warunki musi lub będzie musiał spełnić żeby pracować w dozorze. U każdego przedsiębiorcy może to wyglądać inaczej więc ciężko mi jest tutaj podać konkretny przykład gdyż każdy może być inny. Generalnie większość przedsiębiorców stosuje zasady podobne do tych, które są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 roku w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2016 roku w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego, czyli ustalają jakie wykształcenie i jaki okres praktyki musi mieć pracownik żeby móc ubiegać się o pracę na poszczególnych szczeblach dozoru. Następnie ustalają w jaki sposób będzie weryfikowane przygotowanie tych pracowników – z reguły jest to egzamin ustny przed komisją w firmie lub przed Kierownikiem Ruchu Zakładu Górniczego. Następnie po zdanym egzaminie przedsiębiorca wystawia zaświadczenie lub inny dokument potwierdzający przygotowanie pracownika do pracy w dozorze. Kolejnym krokiem jest sporządzenie zakresu czynności czyli dokumentu, który określa obowiązki, uprawnienia i zakres odpowiedzialności pracownika dozoru. Zakres czynności zatwierdza KRZG. Osoba, której doręczono zakres czynności, potwierdza pisemnie jego odbiór. Dopiero po otrzymaniu zakresu czynności pracownik jest pełnoprawną osobą dozoru w zakładzie górniczym. Nie zapomnijcie proszę o tym aby po otrzymaniu zakresu czynności upomnieć się u szefa o aneks do umowy o pracę gdyż sam zakres czynności nie wnosi żadnych zmian do tej umowy.

Co jest konieczne do zdobywania kwalifikacji dozoru?

Ciężko mi jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Znowu odniosę się tutaj do tego co pisałem wyżej. Czyli tak naprawdę u każdego przedsiębiorcy może się to odbywać inaczej i nie ma tutaj reguły. Kluczowe jest aby informacje te wyciągnąć od pracodawcy najszybciej jak to możliwe, a najlepiej już na etapie rozmowy o pracę. Być może zdobycie uprawnień średniego dozoru dozoru czyli tzw. sztygara będzie możliwe od razu po zatrudnieniu i przepracowaniu jakiegoś okresu w ruchu zakładu górniczego.

W 2013 roku Wyższy Urząd Górniczy wydał przewodnik dla przedsiębiorców górnictwa odkrywkowego dotyczący stosowania się do zapisów art. 53 ust. 2 ustawy PGiG, który dotyczy właśnie zatrudniania w niższym i średnim dozorze dozorze ruchu zakładu górniczego. Zachęcam do zapoznania się z tym przewodnikiem (pobierz przewodnik).

Czy przedsiębiorcy organizują egzaminy na niższy i średni dozór dozór?

Tutaj też nie ma jednoznacznej odpowiedzi, bo tak jak wspomniałem wcześniej zależy to tylko i wyłącznie od nich. Ale śmiało mogę napisać, że nie spotkałem się jeszcze z przypadkiem żeby takich egzaminów nie organizowali. W większości firm jednym z wymogów wobec kandydatów na osobę dozoru jest nie tylko wykształcenie i praktyka, ale też zdany egzamin przed komisją w firmie lub przed Kierownikiem Ruchu Zakładu Górniczego. A dobywa się to bardzo podobnie jak w urzędach górniczych czyli są to egzaminy ustne,a pytania zadawane są w 95% z przepisów prawa polskiego, gdyż wiedza zawarta w Ustawie Prawo Geologiczne i Górnicze oraz w przepisach wynikających z tej ustawy jest niezbędna do prawidłowego zarządzania zakładem górniczym i każdy przedsiębiorca o tym wie (przynajmniej powinien wiedzieć 🙂

Na końcu podam złą informację. Otóż uprawnienia zdobyte u jednego przedsiębiorcy nie muszą być honorowane u innego przedsiębiorcy (i z reguły nie są). Czyli jeżeli pracujesz jako sztygar w firmie A i nagle postanowisz zmienić pracę i przejść do firmy B, to upewnij się jakie wymagania trzeba spełnić żeby pracować jako sztygar w firmie B, bo najprawdopodobniej pracodawca z firmy B, nie będzie honorował Twoich  uprawnień zdobytych w firmie A.

Pozdrawiam Cię serdecznie.

Piotrek