Dopuszczenie wyrobów do stosowania w zakładach górniczych vs Oddanie do ruchu obiektów, maszyn i urządzeń

W dzisiejszym artykule poruszę kwestię związaną:
– z dopuszczeniem wyrobów do stosowania w zakładach górniczych oraz,
– z oddaniem do ruchu w zakładzie górniczym obiektów, maszyn, urządzeń i ścian (potocznie zwane „dopuszczeniem do ruchu”).
Wskażę jednocześnie różnice jakie są między tymi dwoma aspektami, gdyż dosyć często te dwa pojęcia są mylone przez młodych górników.

Dopuszczenie wyrobów do stosowania w ZG

Jak zwykle cała historia zaczyna się od Ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze, która w art. 113 ust. 1 pkt 2 mówi nam, że w ruchu zakładu górniczego stosuje się wyroby, które:
– zostały określone w odrębnych przepisach,
– spełniają wymagania techniczne określone w tych przepisach,
– zostały dopuszczone do stosowania w zakładach górniczych oraz oznakowane w sposób określony w tych przepisach.

O jakie odrębne przepisy chodzi?

Mowa tutaj o Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie  dopuszczania wyrobów do stosowania w zakładach górniczych (Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1003 wraz z późniejszymi zmianami). Jest to przepis wykonawczy, który został wydany jeszcze na podstawie art. 111 ust. 8 starej ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo Geologiczne i Górnicze. Jednak zgodnie z art. 224 obecnie obowiązującej ustawy PGiG, zachowuje on swoją moc, do czasu wejścia w życie nowego aktu wykonawczego wydanego na podstawie nowej ustawy.

Na stronie WUG od kilku lat widnieje informacja, że aktualnie trwają prace nad nowym rozporządzeniem w tym zakresie. Prace te trwają już 9 lat, a ich efekty jakoś nie mogą ujrzeć światła dziennego (to tak na marginesie)😀. 

Analizując zatem w/w rozporządzenie jesteśmy w stanie stwierdzić, że określa ono:
– wyroby, których stosowanie w zakładach górniczych wymaga, ze względu na potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa ich użytkowania w warunkach zagrożeń występujących w ruchu zakładów górniczych, wydania decyzji o dopuszczeniu wyrobu do stosowania w tych zakładach,
– wymagania techniczne dla tych wyrobów,
– podmioty uprawnione do składania wniosku o wydanie dopuszczenia,
– treść wniosku o wydanie dopuszczenia oraz dokumenty, które należy dołączyć do wniosku,
– jednostki upoważnione do przeprowadzania badań i oceny wyrobów,
– znaki dopuszczenia oraz sposób oznaczania tymi znakami wyrobów,
– treść dopuszczenia.

Kto dopuszcza wyroby do stosowania w ZG?

Decyzję w sprawie dopuszczenia wyrobu do stosowania w zakładach górniczych, wydaje Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, jeżeli wyrób spełnia wymagania techniczne. Przed złożeniem wniosku o wydanie dopuszczenia wyrób podlega badaniom, w oparciu o  wymagania techniczne. Badania dokonywane są w akredytowanej jednostce certyfikującej wyroby.

Podmiotami uprawnionymi do złożenia wniosku o wydanie dopuszczenia są:
– producent, jego upoważniony przedstawiciel, dystrybutor lub importer wyrobu,
– dostawca wyrobu finalnego – w przypadku wyrobów składających się z podzespołów wykonywanych przez różnych producentów,
– przedsiębiorca, który wykonał lub nabył wyrób i zamierza stosować go w ruchu
własnego ZG.

Jakie wyroby wymagają wydania dopuszczenia?

Wyżej wspomniane rozporządzenie określa szczegółowo jakie wyroby wymagają wydania dopuszczenia. Są to:

1. Elementy górniczych wyciągów szybowych.
1.1. Maszyny wyciągowe.
1.2. Naczynia wyciągowe.
1.3. Koła linowe.
1.4. Zawieszenia lin wyciągowych wyrównawczych, prowadniczych i odbojowych.
1.5. Zawieszenia nośne naczyń wyciągowych.
1.6. Wciągarki wolnobieżne.
1.7. Urządzenia sygnalizacji i łączności szybowej.
1.8. Wyodrębnione zespoły elementów wymienionych w pkt 1.1—1.7.

2. Głowice eksploatacyjne (wydobywcze) wraz z systemami sterowania, z wyłączeniem głowic podmorskich, stosowane w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.

3. Wyroby stosowane w wyrobiskach podziemnych zakładów górniczych.
3.1. Urządzenia transportu linowego, kolejki podwieszone, kolejki spągowe oraz ich podzespoły.
3.2. Wozy do przewozu osób i wozy specjalne oraz pojazdy z napędem spalinowym do przewozu osób.
3.3. Maszyny i urządzenia elektryczne oraz aparatura łączeniowa na napięcie powyżej 1 kV prądu przemiennego lub powyżej 1,5 kV prądu stałego.
3.4. Systemy łączności, bezpieczeństwa i alarmowania oraz zintegrowane systemy sterowania kompleksów wydobywczych i przodkowych.
3.5. Taśmy przenośnikowe.

4. Sprzęt strzałowy.
4.1. Urządzenia do mechanicznego wytwarzania i ładowania materiałów wybuchowych.
4.2. Wozy i pojazdy do przewożenia lub przechowywania środków strzałowych.

Rozporządzenie określa również wymaganie techniczne dla wyrobów, jednostki upoważnione do przeprowadzania badań i oceny wyrobów oraz oznaczenia literowe używane jako znak dopuszczenia.
Dopuszczenie wydaje się na czas nieokreślony.

Oddanie do ruchu w zakładzie górniczym obiektów, maszyn, urządzeń i ścian.

Napisałem już jeden artykuł nawiązujący do tej kwestii w 2015 roku. Możesz go przeczytać tutaj. Jednak uważam, że warto jeszcze raz pochylić się nad tym tematem bardziej szczegółowo.
Tak jak wspomniałem na początku tego wpisu, na kopalniach potocznie używa się stwierdzenia „dopuszczenie do ruchu” zamiast „oddanie do ruchu„. Być może dlatego spora część osób myli dopuszczenie wyrobów do stosowania z oddaniem do ruchu maszyn, urządzeń itd. 

W tym przypadku również historia zaczyna się od Ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze, która w art. 114 ust. 1 mówi, że oddanie do ruchu w zakładzie górniczym obiektów, maszyn, urządzeń i ścian, jak również dokonywanie ich istotnych zmian konstrukcyjnych lub istotnych zmian warunków eksploatacji, wymaga zezwolenia kierownika ruchu zakładu górniczego (KRZG). Przepisy nie regulując formy w jakiej mają być wydawane zezwolenia. Pozostawiają dużą dowolność kierownikowi ruchu odnośnie treści tego dokumentu. Ja oczywiście rekomenduję formę pisemną, choć nie wynika to wprost z przepisów prawa. Ale strzeżonego pan Bóg strzeże.

Jednak już w następnym punkcie art. 114 ustawy możemy zauważyć, że sprawa zaczyna się nieco komplikować. Ustawa mówi bowiem, że dla podstawowych obiektów, maszyn i urządzeń, dla obiektów podziemnego zakładu górniczego stanowiących ściany prowadzone w warunkach specjalnych oraz dla obiektów podziemnego zakładu górniczego stanowiących oddziały eksploatujące partie złóż rud miedzi w warunkach specjalnych, oddanie do ruchu wymaga pozwolenia wydanego, w drodze decyzji administracyjnej, przez właściwy organ nadzoru górniczego.

Co to są warunki specjalne?

Do ścian lub oddziałów prowadzonych lub eksploatujących w warunkach specjalnych zalicza się te, które:
– są prowadzone po wystąpieniu zawału, tąpnięcia, wybuchu pyłu węglowego, wybuchu metanu, wyrzutu gazów i skał, wdarcia wody oraz pożaru,
– zostały zaprojektowane z zastosowaniem niestosowanego dotychczas w danym zakładzie górniczym systemu wybierania.

Co to są podstawowe obiekty, maszyny i urządzenia?

Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w przepisach wykonawczych czyli:

1. § 29 ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ENERGII z dnia 23 listopada 2016 r w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu podziemnych zakładów  górniczych (wraz z późn. zmianami).

2. § 57 ROZPORZĄDZENIA MINISTRA GOSPODARKI z dnia 8 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego (wraz z późn. zmianami)

3. W zakładach górniczych otworowych nie występują podstawowe obiekty, maszyny i urządzenia.

W tych przypadkach KRZG nie może sam zezwolić na oddanie do ruchu. Musi złożyć wniosek o uzyskanie pozwolenia na oddanie do ruchu w zakładzie górniczym  podstawowych obiektów, maszyn i urządzeń, do właściwego organu nadzoru górniczego. 

Wniosek jest składany w oparciu o dokumentację techniczną oraz protokół odbioru technicznego sporządzony przez komisję powoływaną przez KRZG. Protokół powinien zawierać w szczególności informację, że obiekt lub urządzenie przewidziane do oddania do ruchu w zakładzie górniczym są wykonane zgodnie z dokumentacją techniczną.

Trzeba się liczyć z tym, że urząd przed wydaniem pozwolenia może sobie zażyczyć przeprowadzenia próbnego ruchu obiektów, maszyn, urządzeń lub ścian. Wydanie pozwolenia będzie wtedy uzależnione od uzyskanych wyników.

Kiedy nie jest wymagane zezwolenie ani pozwolenie na oddanie do ruchu?

Jeżeli obiekt, maszyna lub urządzenie stanowi wyposażenie lub część składową obiektu budowlanego zakładu górniczego, wtedy wymagane jest uzyskanie pozwolenia na użytkowanie. Wydawane jest ono przez właściwe organy nadzoru górniczego na podstawie przepisów prawa budowlanego. Uzyskanie pozwolenia na użytkowanie powoduje, że nie trzeba dodatkowo wydawać zezwolenia czy też wnioskować o pozwolenie do urzędu górniczego.

Podsumowanie

Poniżej skrót najważniejszych informacji i różnic pomiędzy dopuszczeniem do stosowania a oddaniem do ruchu:

1. Dopuszczenie wyrobów do stosowania dotyczy wąskiej grupy urządzeń podzielonych na 4 kategorie. Decyzję w sprawie dopuszczenia wyrobu do stosowania w zakładach górniczych, wydaje Prezes Wyższego Urzędu Górniczego.

2. Oddanie do ruchu obiektów, maszyn, urządzeń i ścian wymaga uzyskania:

– pozwolenia wydanego, w drodze decyzji, przez właściwy organ nadzoru górniczego – dotyczy to podstawowych obiektów, maszyn i urządzeń, obiektów podziemnego zakładu górniczego stanowiących ściany prowadzone w warunkach specjalnych oraz obiektów podziemnego zakładu górniczego stanowiących oddziały eksploatujące partie złóż rud miedzi w warunkach specjalnych, jak również dokonywanie ich istotnych zmian konstrukcyjnych lub istotnych zmian warunków eksploatacji,

– pozwolenia na użytkowanie – dotyczy obiektów, maszyn lub urządzeń będących obiektem budowlanym ZG lub jego wyposażeniem lub częścią składową, jeśli obiekt ten spełnia warunki z art. 55 Prawa budowlanego. Pozwolenie wydaje właściwy organ nadzoru górniczego,

– zezwolenia KRZG –  dotyczy wszystkich obiektów, maszyn, urządzeń i ścian niewymienionych powyżej.

Mam nadzieję, że w miarę jasno udało mi się przedstawić wyżej opisane tematy. Gdyby w dalszym ciągu coś było niejasne, to proszę Cię o pozostawienie komentarza pod tym artykułem. Pomoże to większej liczbie osób zrozumieć te zagadnienia, z którymi tak naprawdę stykamy się codziennie w naszej pracy zawodowej i powinniśmy posiadać elementarną wiedzę na ten temat.

Powiązane artykuły
1. Dopuszczenie maszyny do pracy w wyrobisku.
2. Eksploatacja maszyn i innych urządzeń technicznych.
3. Przenośniki taśmowe w zakładach górniczych.
4. Pytania egzaminacyjne.