Czym jest dokument bezpieczeństwa?

Często takie pytanie pada podczas egzaminów w urzędach górniczych.

Jest to nic innego, jak kolejny bardzo ważny dokument, który jest niezbędny w zakładzie górniczym. Istnieje kilka dokumentów bez których nie wolno prowadzić ruchu zakładu górniczego (np. projekt zagospodarowania złoża, dokumentacja geologiczna, plan ruchu itd.) i dokument bezpieczeństwa jest jednym z nich. Pełna jego nazwa brzmi: dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników.

Szczegółowe informacje na jego temat można znaleźć w:

1. Rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 23 listopada 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu podziemnych zakładów górniczych.

2. Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 8 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego.

3. Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 25 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.

Zgodnie z w/w przepisami prawa, dokument bezpieczeństwa stanowi zbiór wewnętrznych regulacji oraz dokumentów umożliwiających ocenę i dokumentowanie ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko w zakładzie górniczym.

Kto sporządza dokument bezpieczeństwa?

Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta, a zarazem skomplikowana. Otóż to na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek sporządzenia dokumentu bezpieczeństwa dla zakładu górniczego, jeszcze przed rozpoczęciem prac w tym zakładzie. Niby proste, ale czy ktoś kiedyś widział żeby przedsiębiorca taki dokument sporządzał? Czy prezes firmy, prywatny właściciel lub członkowie zarządu sporządzają tego typu dokumenty? Ja szczerze mówiąc nie spotkałem się z taką sytuacją. Zatem są dwie opcje. Albo na polecenie przedsiębiorcy dokument bezpieczeństwa sporządzają jego pracownicy (czytaj Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego „KRZG”), albo usługa wykonania dokumentu jest zlecana firmie zewnętrznej.

Oczywiście w tym pierwszym przypadku, KRZG również raczej nie skala się czynnością pisania dokumentu bezpieczeństwa, który jest całkiem obszernym zbiorem informacji. Po prostu zleci wykonanie dokumentu podległym mu osobom kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego. Osobiście uważam, że sporządzenie dokumentu bezpieczeństwa nie jest prostą sprawą i jest dość czasochłonne. Szczerze mówiąc wolę robić plany ruchu. Ale być może wynika to z tego, że zrobiłem ich już wiele, a w tworzeniu dokumentu bezpieczeństwa brałem udział dwa razy jako członek kilkuosobowego zespołu, któremu przydzielono to zadanie.

Co zawiera dokument bezpieczeństwa?

Zgodnie z w/w rozporządzeniami, dokument bezpieczeństwa stanowi zbiór wewnętrznych regulacji oraz dokumentów umożliwiających ocenę i dokumentowanie ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko w zakładzie górniczym.

Ponadto powinien zawierać w szczególności:

1) strukturę organizacyjną zakładu górniczego;
2) opis zagrożeń w zakładzie górniczym;
3) odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy;
4) sposób aktualizacji dokumentu bezpieczeństwa;
5) sposób oceny i dokumentowania ryzyka;
6) opis postępowania związanego z bezpiecznym prowadzeniem ruchu zakładu
górniczego w zakresie:
   a) bieżącego przeprowadzania analiz i badań niezbędnych dla bezpiecznego
prowadzenia ruchu zakładu górniczego,
   b) projektowania, wykonywania, wyposażenia i przekazywania do użytkowania
nowych miejsc i stanowisk pracy,
   c) zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsc i stanowisk pracy powodujących
zmianę warunków pracy,
   d) ochrony przed zagrożeniami występującymi w zakładzie górniczym,
   e) przeglądów maszyn i urządzeń dla utrzymywania ich w stanie sprawności,
   f) powierzania prac podmiotom, wykonującym w zakresie swojej działalności zawodowej czynności im powierzone w ruchu zakładu górniczego, oraz koordynacji tych prac,
   g) obiegu dokumentów pokontrolnych organów nadzoru zewnętrznego;
7) opis postępowania związanego z bezpieczeństwem zatrudnionych w ruchu zakładu
górniczego w zakresie:
   a) identyfikacji i monitorowania zagrożeń,
   b) oceny i dokumentowania ryzyka w miejscach i stanowiskach pracy,
   c) konsultowania i udziału pracowników w sprawach dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy,
   d) informowania pracowników o ryzyku i sposobach zapobiegania zagrożeniom,
   e) zatrudniania pracowników posiadających wymagane kwalifikacje lub
potrzebne umiejętności,
   f) identyfikacji i wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych,
   g) przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników,
   h) szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
   i) badań przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy,
   j) wyposażania miejsc i stanowisk pracy w system akustyczny i optyczny do
przekazywania sygnału alarmowego,
   k) wyposażania miejsc pracy w środki ochrony zbiorowej oraz pracowników w
środki ochrony indywidualnej,
   l) stosowanie znaków bezpieczeństwa i ich lokalizacji;
8) opis postępowania w sytuacjach awaryjnych dotyczących:
   a) sposobów ewakuacji i zapewnienia środków ratunkowych,
   b) organizacji ratownictwa i pierwszej pomocy medycznej,
   c) zapewnienia łączności, systemów ostrzegawczych i alarmowych.

Co należy robić z dokumentem bezpieczeństwa?

Przede wszystkim należy wiedzieć, że dokument bezpieczeństwa powinien być dostępny w każdym zakładzie górniczym. Każdy pracownik powinien zostać zapoznany z tym dokumentem w całości lub z odpowiednią jego częścią, która dotyczy danej grupy pracowników (np. sztygar górniczy, operator wiertnicy, dyspozytor itd.). Pracownik przede wszystkim powinien zapoznać się z oceną ryzyka zawodowego dla jego stanowiska pracy oraz jakie rozwiązania należy stosować aby zmniejszyć to ryzyko.

Za zapoznanie pracowników z dokumentem bezpieczeństwa odpowiada KRZG. Fakt zapoznania się z dokumentem pracownik powinien potwierdzić na piśmie.

Należy również pamiętać o tym, że dokument bezpieczeństwa powinien być cyklicznie aktualizowany. Aktualizacja powinna być wykonana za każdym razem gdy dojdzie do zmiany, rozbudowy lub przebudowy miejsca lub stanowiska pracy, a to spowoduje zmianę warunków pracy. Niestety z doświadczenia wiem, że raz zrobiony dokument bezpieczeństwa, bardzo często ląduje w szafie z innymi segregatorami i nikt za bardzo nie pamięta o tym, że trzeba go od czasu do czasu zaktualizować.

Co grozi za brak dokumentu bezpieczeństwa?

Jeśli ktoś dopuści do takiej sytuacji, że nie sporządzi dokumentu bezpieczeństwa lub nie będzie on dostępny do okazania w zakładzie górniczym, to musi liczyć się z karą finansową. Karę pieniężną nakłada na przedsiębiorcę Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w formie decyzji. Dlaczego na przedsiębiorcę? Ponieważ tak jak napisałem wcześniej, to przedsiębiorca odpowiada za sporządzenie dokumentu bezpieczeństwa. Oczywiście powstaje kolejne pytanie – co przedsiębiorca zrobi później z osobami, które miały wykonać dokument? Możemy się tylko domyślać, ale kara na pewno ich nie ominie. Ponadto karą pieniężną za to przewinienie może również zostać „poczęstowany” Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego.

O jakich kwotach jest mowa?

W przypadku przedsiębiorcy w grę wchodzi kara wysokości do 3% przychodu osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym. Jest to bardzo ważne, że kara jest liczona w odniesieniu do przychodu, a nie do zysku firmy. Przychód są to wszystkie wpływy pieniędzy do firmy. Natomiast zysk obliczamy odejmując od przychodu wszystkie koszty, które zostały poniesione w celu uzyskania tego przychodu. W praktyce oznacza to, że kara taka może wynieść od kilkudziesięciu do nawet kilkuset tysięcy złotych.

W przypadku Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego kara może wynieść do 300% jego
miesięcznego wynagrodzenia, naliczanego jak dla celów ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Czyli również bardzo dotkliwa sytuacja.
Warto również wiedzieć, że kwoty ściągnięte z tytułu kary pieniężnej stanowią dochód budżetu państwa.

Podsumowanie

Na zakończenie warto przypomnieć, że kluczowym elementem dokumentu bezpieczeństwa jest ocena ryzyka zawodowego. Jak wykonuje się ocenę ryzyka i jakich można użyć do tego celu metod opiszę w osobnym artykule, gdyż jest to całkiem obszerny materiał i warto poświęcić mu więcej uwagi.

Powiązane wpisy:
1. Odpowiedzialność osób dozoru.
2. Instrukcja bezpiecznego wykonywania pracy.
3. Zagrożenia w zakładach górniczych.
4. Pytania egzaminacyjne.