Cześć. Spora grupa osób znajdująca się na początku swojej kariery zawodowej zadaje mi pytanie – co trzeba zrobić żeby pracować w dozorze w kopalni odkrywkowej? Jakie wymagania trzeba spełnić i gdzie one są opisane? W których przepisach można znaleźć informację na ten temat? W dzisiejszym wpisie wyjaśnię i udzielę odpowiedzi na te pytania. Dla niektórych odpowiedzi mogą być bardzo oczywiste, ale myślę, że w związku z ostatnimi zmianami z przepisach prawnych, zwłaszcza tych dotyczących kwalifikacji, każdy górnik znajdzie tutaj jakąś informację dla siebie. Na początek, choć nie lubię tego robić, to zacytuję jeden z artykułów Ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze z dnia 9 czerwca 2011 roku (wraz z późniejszymi zmianami). Konkretnie chodzi o:

art. 53 ust. 2 Osoby wykonujące niewymienione w ust. 1 pkt 2 i 3 czynności w wyższym dozorze ruchu oraz w dozorze ruchu zakładu górniczego albo zakładu są obowiązane posiadać określane przez pracodawcę przygotowanie zawodowe i doświadczenie zawodowe do wykonywania tych czynności.

Standardowo jak to bywa z przepisami, brzmią ono mało klarownie, niejasno i trzeba szukać i szperać w innych artykułach, żeby zrozumieć o co chodzi. Aby ułatwić to zadanie wyjaśniam o co tutaj chodzi. Mianowicie pracodawcy zatrudniający w odkrywkowych zakładach górniczych oraz w otworowych zakładach górniczych, określają przygotowanie zawodowe i doświadczenie dla:
1. Osób dozoru ruchu wszystkich specjalności, a konkretnie będą to specjalności takie jak:
a) W odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających węgiel brunatny oraz w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny z użyciem środków strzałowych: górnicza, geofizyczna, mechaniczna, elektryczna, miernicza, geologiczna, ochrony środowiska, energomechaniczna, budowlana, bezpieczeństwo i higiena pracy i inne w zależności od potrzeb pracodawcy.
b) W odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny bez użycia środków strzałowych: górnicza, geofizyczna, mechaniczna, elektryczna, miernicza, geologiczna, ochrony środowiska, energomechaniczna, budowlana, bezpieczeństwo i higiena pracy i inne w zależności od potrzeb pracodawcy.
c) W otworowych zakładach górniczych: górnicza, mechaniczna, elektryczna, energomechaniczna, miernicza, geologiczna, ochrony środowiska, budowlana, bezpieczeństwo i higiena pracy i inne w zależności od potrzeb pracodawcy.
d) W zakładach wykonujących roboty geologiczne: wiertnicza, geofizyka i technika strzałowa, mechaniczna, elektryczna, energomechaniczna, miernicza, geologiczna, ochrony środowiska, budowlana, bezpieczeństwa i higieny pracy i inne w zależności od potrzeb pracodawcy.
2. Osób wyższego dozoru dla specjalności:
a) W odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających węgiel brunatny oraz w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny z użyciem środków strzałowych: energomechanicznej, bezpieczeństwa i higieny pracy.
b) W odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny bez użycia środków strzałowych: elektrycznej, mechanicznej, bezpieczeństwa i higieny pracy.
c) W otworowych zakładach górniczych: elektrycznej, mechanicznej, bezpieczeństwa i higieny pracy.
d) W zakładach wykonujących roboty geologiczne: elektrycznej, mechanicznej, bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wymagania dla pozostałych szczebli dozoru określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2016 roku w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego, a konkretnie określa ono wymagania dla:
1. Osób wykonujących czynności w wyższym dozorze ruchu w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających węgiel brunatny oraz w odkrywkowych zakładach
górniczych wydobywających kopaliny z użyciem środków strzałowych w specjalności: górniczej, geofizycznej, mechanicznej, elektrycznej, mierniczej, geologicznej, ochrony środowiska, budowlanej.
2. Osób wykonujących czynności w wyższym dozorze ruchu w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny bez użycia środków strzałowych w specjalności: górniczej, geofizycznej, energomechanicznej, mierniczej, geologicznej, ochrony środowiska, budowlanej.
3.Osób wykonujących czynności kierownika i zastępcy kierownika działu ruchu zakładu górniczego w odkrywkowych zakładach górniczych; chodzi o dział: górniczy, energomechaniczny, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy.
4. Osób wykonujących czynności kierownika i zastępcy kierownika ruchu zakładu górniczego w odkrywkowych zakładach górniczych.
5. Osób wykonujących czynności w wyższym dozorze ruchu w otworowych zakładach górniczych w specjalności: górniczej, energomechanicznej, mierniczej, geologicznej, ochrony środowiska, budowlanej.
6. Osób wykonujących czynności w wyższym dozorze ruchu w zakładach wykonujących roboty geologiczne w specjalności: wiertniczej, geofizyka i technika strzałowa, energomechanicznej, mierniczej, geologicznej, ochrony środowiska, budowlanej.
7. Osób wykonujących czynności kierownika i zastępcy kierownika działu ruchu zakładu górniczego w otworowych zakładach górniczych; chodzi o dział: górniczy, inżynierii złożowej w zakładach górniczych wydobywających węglowodory otworami wiertniczymi, energomechaniczny, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy.
8. Osób wykonujących czynności kierownika i zastępcy kierownika działu ruchu zakładu w zakładach wykonujących roboty geologiczne; chodzi o działy: wiertniczy, geofizyki i techniki strzałowej, energomechaniczny, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy.
9. Osób wykonujących czynności kierownika i zastępcy kierownika ruchu zakładu górniczego w otworowych zakładach górniczych.
10. Osób wykonujących czynności kierownika i zastępcy kierownika ruchu zakładu w zakładach wykonujących roboty geologiczne.

Ok, mam nadzieję, że nie zagmatwałem tego za bardzo. Z grubsza wiesz już gdzie są określone wymagania dla poszczególnych szczebli dozoru i poszczególnych specjalności. Teraz pozostała odpowiedź na jeszcze jedno bardzo ważne pytanie:

Które kwalifikacje są stwierdzane przez Okręgowe Urzędy Górnicze, a które nadaje pracodawca? 

Zgodnie z art. 58.1 Wykonywanie czynności:
3) kierownika ruchu i kierowników działów ruchu: górniczego oraz energomechanicznego oraz w wyższym dozorze ruchu w specjalnościach: górniczej, mierniczej oraz geologicznej w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających:
a) węgiel brunatny lub
b) kopaliny z użyciem środków strzałowych, lub
c) kopaliny bez użycia środków strzałowych,
4) kierownika ruchu w:
a) zakładach górniczych wydobywających otworami wiertniczymi:
– węglowodory lub
– kopaliny inne niż węglowodory,
5) kierowników działów ruchu: górniczego oraz energomechanicznego w zakładach górniczych:
a) wydobywających otworami wiertniczymi:
– węglowodory lub
– kopaliny inne niż węglowodory, lub
b) prowadzących podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji metodą otworową, lub
c) prowadzących podziemne składowanie odpadów metodą otworową,
6) kierowników działów ruchu: wiertniczego oraz energomechanicznego w zakładach wykonujących roboty geologiczne,
7) w wyższym dozorze ruchu w specjalnościach: górniczej, mierniczej oraz geologicznej w zakładach górniczych wydobywających otworami wiertniczymi:
a) węglowodory lub
b) kopaliny inne niż węglowodory,
8) w wyższym dozorze ruchu w specjalnościach: wiertniczej, mierniczej oraz geologicznej w zakładach wykonujących roboty geologiczne,
9) kierownika działu geofizyka i technika strzałowa oraz czynności w wyższym dozorze ruchu w specjalności geofizyka i technika strzałowa w zakładach wykonujących roboty geologiczne,
10) kierownika działu ochrony środowiska w:
e) odkrywkowych zakładach górniczych, lub
f) zakładach górniczych wydobywających otworami wiertniczymi:
– węglowodory lub
– kopaliny inne niż węglowodory, lub
i) zakładach wykonujących roboty geologiczne,
11) w wyższym dozorze ruchu w specjalnościach: budowlanej oraz ochrona środowiska w:
c) zakładach górniczych wydobywających otworami wiertniczymi:
– węglowodory lub
– kopaliny inne niż węglowodory, lub
d) zakładach wykonujących roboty geologiczne,
– wymaga stwierdzenia posiadania kwalifikacji do wykonywania tych czynności, w drodze świadectwa wydanego przez dyrektora okręgowego urzędu górniczego.

W pozostałych przypadkach o uprawnienia należy ubiegać się u pracodawcy.
Co za tym idzie? Pracodawca musi sporządzić jakiś dokument (instrukcję, zarządzenie, procedurę itp), w którym jasno określi wymagania dla kandydatów na wymienione wyżej szczeble dozoru poszczególnych specjalności. Każdego zachęcam do szczegółowego zapoznania się z tym dokumentem u swojego pracodawcy. Jest to bardzo ważne jeżeli chcesz się szybko rozwijać i zdobywać kolejne szczeble dozoru.

Mam nadzieję, że za bardzo nie zagmatwałem tego tematu, a gdyby coś było niejasne to zapraszam do pisania komentarzy lub do kontaktu mailowego – piotrkrzeminski82@gmail.com – postaram się odpowiedzieć na wszystkie pytania.
Jednocześnie informuję też, że wszystkie opracowania pytań egzaminacyjnych zostały zaktualizowane w odniesieniu do ostatnich zmian w przepisach – sprawdź tutaj.
Pozdrawiam Cię serdecznie.